مالیات مشاغل

قطعا هر کدام از ما می‌دانیم که هر جامعه‌ای برای اداره شدن نیاز به صرف هزینه دارد و در تمامی دنیا و تمامی دولت‌ها و حکومت‌ها، بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها از طریق اخذ مالیات تامین می‌شود. در این بین برخی از اشخاص با توجه به قوانین وضع شده مشمول بوده و برخی دیگر غیرمشمول هستند. پس با توجه به توضیحات ذکر شده، پرداخت مالیات برای افراد مشمول ضروری و قطعی است.

مالیات، خود به چند دسته تقسیم می‌شود که مالیات مشاغل یکی از انواع مالیات‌هاست و مربوط به اشخاص حقیقی یعنی صاحبان کسب و کار می‌شود. اما با توجه به گستردگی مشاغل، نرخ محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل بسیار اهمیت پیدا نموده و به یکی از مهمترین چالش‌های اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل و حِرَف تبدیل شده است.

به طور کلی همه اشخاص حقیقی و حقوقی که فعالیت اقتصادی خاصی را انجام داده و درآمدی را از این طریق کسب می‌کنند، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می‌شوند. پرداخت این نوع مالیات از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل هنگام تنظیم اظهارنامه باید نهایت دقت را به خرج دهید. در این مطلب به معرفی این مالیات و نحوه محاسبه آن در سال ۱۴۰۳ خواهیم پرداخت.

مالیات مشاغل چیست؟

اشخاص مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم باید مبلغی را تحت عنوان مالیات بر درآمد مشاغل به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. مالیات مشاغل یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که سازمان امور مالیاتی به نسبت عملکرد سالانه و سود کلیه اشخاص تشخیص و از تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی مطالبه می‌نماید.

درآمد مشمول مالیات مشاغل

به هر نوع درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال کسب می‌کند، درآمد آن شخص گفته می‌شود. این نوع درآمدها باتوجه به قانون مالیات‌های مستقیم، محاسبه و از درآمد شخص کسر می‌شود. طبق تبصره ماده ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد ناشی از مضاربه و درآمد شرکت‌های مدنی هم مشمول این نوع مالیات خواهد بود.

به این مهم توجه داشته باشید، حتی درآمدی که مربیان و ورزشکاران حرفه‌ای ایرانی و خارجی هم بدست می‌آورند، مشمول مالیات مشاغل می‌شود و باشگاه‌ها و فدراسیون‌های ورزشی موظف به ثبت قرارداد در سازمان لیگ و ارائه گزارش آن به مالیات هستند. اشتغال و کسب درآمد ورزشکاران و مربیان حرفه‌ای هم طبق قانون، شامل مالیات مشاغل می‌شود.

پس به طور کلی هر شخصی در هر فعالیت و کسب و کاری که درآمد کسب می‌کند، مشمول مالیات مشاغل می‌شود که این مالیات در یک دوره یک ساله محاسبه و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود.

نحوه تشخیص درآمد مشمول مالیات مشاغل

طبق قانون ملاک تشخیص مالیات بر درآمد مشاغل، خوداظهاری مودیان مالیاتی است. با این حال ممکن است قصوری در این زمینه بوجود بیاید و مدارک آن توسط ممیزی سازمان مالیاتی تشخیص داده شود. یکی از این ممیزی‌ها، تراکنش‌های بانکی مودی مالیاتی است.

با تمام این اوصاف، همچنان مبنای اصلی تعیین درآمد مشمول مالیات مشاغل، خوداظهاری صاحبان مشاغل است. به طور کلی اصل بر صداقت مودیان مالیاتی گذاشته می‌شود؛ مگر آن که با اسناد و مدارکی خلاف آن ثابت شود.

چه اشخاصی مشمول مالیات مشاغل می‌شوند؟

کلیه اشخاص حقیقی که شغل و درآمد دارند، مشمول پرداخت این نوع مالیات می‌شوند. طبق تعریف سازمان امور مالیاتی، کلیه اصناف، کسبه، صاحبان کارخانه‌ها، کارگاه‌های تولیدی و … به نسبت درآمدی که به دست می‌آورند، باید مالیات آن را پرداخت نمایند. همچنین کلیه شرکت‌های مدنی و اشخاصی که به مشاغل آزاد می‌پردازند، مشمول مالیات مشاغل خواهند بود.

طبق قانون، صاحبان مشاغل موظف هستند تا ۴ ماه بعد از راه‌اندازی کسب و کار، خود را به سازمان امور مالیاتی معرفی کنند. این اشخاص موظف به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی فعالیت‌های شغلی خود در خرداد ماه هر سال هستند. به این ترتیب کلیه افرادی که در هر صنفی مشغول به فعالیت هستند، باید نسبت به ارسال اظهارنامه خود اقدام کنند.

گروه بندی مشاغل مالیاتی

یکی از مهم‌ترین نکاتی که قبل از تعیین مالیات مورد توجه قرار می‌گیرد، موضوع تقسیم‌بندی انواع مشاغل در کشور است. به طور کلی شخص حقیقی باید اطلاع داشته باشد که در کدام گروه از مشاغل و با چه قوانین مالیاتی خاصی قرار دارد؛ چرا که در صورت عدم اطلاع از این موضوع و دادن اطلاعات غلط به سازمان امور مالیاتی با جرائم سنگینی روبرو خواهند شد.

طبق ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان مشاغل باید اسناد و مدارک مربوط به دفاتر تجاری خود را تنظیم و برای تشخیص به سازمان مالیاتی تقدیم کنند. این ماده صاحبان مشاغل را به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌کند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

گروه اول: مشاغلی با درآمد بالای ۳۰۰ میلیارد ریال

در آخرین تغییرات و بخشنامه‌های ابلاغی سازمان امور مالیاتی دسته بندی اشخاص حقیقی بدین صورت شکل گرفته است که صاحبان مشاغلی که براساس اظهارنامه مالیاتی، فروش ابرازی یا تشخیصی قطعی شده دو سال پیش آن‌ها تا پایان دی ماه  بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال است، در این دسته جای می‌گیرند که البته این دسته بندی برای سال ۱۴۰۲ تعیین گردیده است.

با این حال برخی مشاغل اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی فارغ از میزان فعالیت و درآمد، در این گروه قرار می‌گیرند یعنی حتی با درآمد صفر نیز در گروه اول قرار می‌گیرند.

ازجمله این مشاغل می‌توان به صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و بهره‌برداران معادن دارای پرونده بهره‌برداری از وزارتخانه یا مراجع ذی‌ربط، صاحبان هتل‌های سه ستاره و بیشتر، صاحبان صرافی، واردکنندگان یا صادرکنندگان، صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها و کلینیک‌های تخصصی، صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و مراجع ذی‌ربط، صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره‌ای، انفورماتیک و طراحی سیستم و صاحبان موسسات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و باربری اشاره کرد.

گروه دوم: مشاغلی با درآمد بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد ریال

کلیه صاحبان مشاغل که درآمد ابزاری آن‌ها بر اساس اظهارنامه مالیات مشاغل دو سال آخر بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد ریال است در این دسته جای می‌گیرند.

گروه سوم: مشاغل با درآمد کمتر از ۱۰۰ میلیارد ریال

کلیه مشاغلی که در دسته اول و دوم جای نمی‌گیرند را در دسته سوم قرار می‌دهند. مشخص است که روند مالیاتی گروه دوم و سوم به مراتب ساده‌تر از گروه اول است و به نسبت درآمد کمتری که دارند مشمول تکالیف مالیاتی کمتری نیز هستند.

حتی این مشاغل با استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، می‌توانند هیچ گونه اظهارنامه مالیاتی خاصی ارائه نکنند و با پر نمودن فرم تبصره ۱۰۰، درآمد و سود خود را اعلام و مالیات خود را پرداخت نمایند. با این توضیحات، گروه اول روند پیچیده‌تر و به مراتب سخت‌گیرانه‌تری دارد و درواقع روند مالیاتی این گروه بسیار شبیه به شرکت‌ها بوده و تابع آن قواعد خاص می‌باشد.

نکته مهم

نکته مهم آنست که این دسته بندی برای فروش اشخاص حقیقی در نظر گرفته شده است یعنی در واقع مربوط به مشاغل بازرگانی می‌باشد و مشاغلی که خدماتی بوده و صرفا به عرضه خدمات اشتغال دارند، برای هر دسته بندی نیمی از این مبالغ در نظر گرفته می‌شود.

یعنی به طور ساده تر در مشاغل صرفا خدماتی از ۰ تا ۵۰ میلیارد ریال در دسته سوم، از ۵۰ تا ۱۵۰ میلیارد ریال در دسته دوم و بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال در دسته اول قرار می‌گیرند.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل

موضوع محاسبه میزان مالیات بر درآمد مشاغل از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا ماده‌های ۹۴ و ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل را مشخص کرده‌اند. طبق ماده ۹۴، کل درآمد فروش خدمات یا کالاها به اضافه سایر درآمدهای اضافی، پس از کسر هزینه‌های مختلف، مشمول مالیات می‌شود.

طبق قانون فوق همه درآمدهای شخص شامل مالیات خواهد شد. برای مثال اگر شما فروشگاه لوازم خانگی داشته باشید و در کنار آن به فروش ماشین هم بپردازید، تمام درآمد شما از هر دو طریق، بعد از کسر هزینه‌های مختلف و استهلاک، مشمول مالیات خواهد شد.